Web Mantığı
Web'in mantığını anlayabilmek için, günlük hayatta yapmış olduğumuz davranışlardan yola çıkacağız.
Ağ Nedir?
Alışkanlıklarımızdan yola çıkarak başlayalım..
Tabletimiz, cep telefonumuz veya bilgisayarımız ile yapmak istediğimiz şeysitesine giriş yapmak.Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.
Bu senaryoda tabletimizin veya telefonumuzun sim-kart ile internete bağlanamadığını düşünerek devam edelim.
Bu durumda internet servis sağlayıcısından bir tane internete ihtiyacımız var, internet servis sağlayıcısına başvuruyoruz ve evimize gelip bir modem koyuyorlar.
Bu modemimizde wireless(kablosuz) bağlantı var, ayrıca arkasında kablolu bir şekilde bağlantı yapabileceğimiz portları var.
Wireless üzerinden devam edersek, sorduğumuz ilk soru "internetin şifresi ne?" İnternetin şifresi olamaz! Kullandığımız modemin şifresi olur.
Tabi ki bu aşamadan önce ne yapıyoruz? Cihazımızdan Wi-Fi'a tıklıyoruz.
Ne demek Wi-Fi? Wireless Fidelity'nin kısaltması aslında. Kablosuz bağlantı noktası Bir modemimiz var ise, kablosuz bir şekilde cihazların kendisine bağlanması için izin veriyorsa buna Wi-Fi diyoruz.
Peki tablet veya telefon bu bağlantıyı nasıl gerçekleştiriyor?
Tabletin ya da telefonun bu şekilde bir modem gibi, router gibi cihazlara bağlanabilmesi için bu cihazların içerisinde ethernet card olması gerekir. Yani tablette ve telefonda modemden gelen Wi-Fi sinyallerini alabilecek elektronik karta ihtiyaç vardır. Bunun adı ethernet card dır.
Aynı zamanda bulunduğumuz ortamda bilgisayarımız ve akıllı televizyonumuz olsun.
Bu cihazların da kablolu bir şekilde modeme bağlandıklarını düşünelim. Yine bu durumda da cihazlarda ethernet card'a ihtiyaç vardır.
Ayrıca kablolu bağlantı için gerekli olan ethernet card da slot/soket olması gerekir.
Takılan bu kablonun adı Cat-5 ya da Cat-6 olarak geçer ve uçlarındaki jaklar da RJ-45 pabuçlar olarak adlandırılır.
Kablolu ve kablosuz bir şekilde bağlandıktan sonra bu bağlantıların adına Ağ (Network) diyoruz.
Bir modeme bağlı bir sürü cihazın bağlanmasıyla oluşturulmuş olan yapıya ise Local Area Network (LAN) deniyor.
Peki cihazların bir modeme bağlanarak birbirleri ile etkileşime/iletişime geçmesi nasıl oluyor? İşte bu durumda TCP adı verilen protokol devreye giriyor.
Buradaki gibi bir ağ kurduğumuzda ağa bağlı olan tüm cihazlar kendi içerisinde bir IP'ye sahip olurlar.
Bu IP'lerin her biri birbirinden farklı olması gerekir.
Şu ana kadar oluşturduğumuz yapı Local Area Network, bu ağ ile cihazlar ve modem birbirleriyle iletişime geçebilir.
Aslında bakarsanız hala internete bağlanıyoruz demek değil.
Dünyanın herhangi bir yerinde buna benzer ağlar olabilir. Doğal olarak bu ağların birbirleri arasındaki yapıya da Wide Area Network diyoruz.
Wide Area Network (Geniş Alan Ağı), yani bizim evimizdeki ağ bağlantısı gibi bir sürü bağlantı var ve bu bağlantılar kendi aralarında bağlantı oluşturabiliyorlar. İşte bunun adına Internet denir.
Gördüğümüz üzere aslında bu ağ yapısı, kendi evimizdeki LAN'a çok benzer ancak, burada dikkat etmemiz gereken nokta, evimizdeki modeme bağlı cihazlar, kendi İç IP'lerine sahipken,
Buradaki (WAN) her bir ağın başka bir cihazla etkileşime geçmesini sağlayacak Dış IP'leri de vardır.
Peki biz ne yapıyorduk?
Cihazımızı açarak wwwv.vsro.org'a girmek istiyorduk. Bunun için bağlanacağımız sitenin IP'sini bilmemiz lazım. Ancak biz taracıya IP yazmıyoruz ki? www.vsro.org'ın adresini yazıyoruz. Aslında bunun adı adres değil, Domain Name. Adres IP'nin kendisi,ise Domain NameZiyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.
Bu durumda bizler için IP ile Domain Name'i eşleştiren bir yapı var mı?
Evet var ve bunun adı da Domain Name Server yani DNS. DNS'in yaptığı işlem arka tarafta Domain'i çözümlüyor, doğal olarak adrese gidiyor ve ilgili kaynaklara ulaşıyor. Sonuç olarak yapmış olduğumuz tıklama, daha doğrusu istek (Request) neticesinde ilgili kaynaklara ulaşıyor ve geri dönüş (Response) ile sayfayı bize getiriyor.
Temel Kavramları Ele Alacak Olursak
User (Kullanıcı) : Web de ilgili işlemi gerçekleştirecek olan kişidir.
Client (İstemci) : User'ın kullandığı teknolojidir.
LAN - Local Arena Network : Bir modeme bağlı olan cihazlar ile oluşmuş olan yerel ağ yapılanmasıdır.
WAN - Wide Area Network : Geniş alan ağı modemlerin dış dünyaya açıldığı ve iletişim/etkileşime geçebildiği ağ yapılanmasıdır.
TCP - Transmission Control Protocol : Adından da anlaşılacağı üzere İletim Kontrol Protokolüdür. Bilgisayar iletişiminde kayıpsız veri gönderimi sağlayabilmek için yazılmıştır.
IP - Internet Protocol : Ağa bağlı cihazların, ağ üzerinden birbirleri ile veri alışverişi yapmak için kullandıkları adrestir. Kendi içerisinde ikiye ayrılır;
- İç IP : LAN yani yerel alan ağında bulunan modemin cihazlara atamış olduğu IP adresleridir.
- Dış IP: WAN yani geniş alan ağında bulunan cihazların birbirleri ile iletişime geçmesini sağlayan IP adresleridir.
- Statik IP: İnternete bağlanan cihazların değişmeyen IP adreslerine, statik IP denir. Sabit olması sebebi büyük sistemlerde kullanılır. Örneğin sunucu gibi cihazlar ve web siteleri kendilerine ait bir statik IP kullanırlar. Bu tarz büyük cihazların ve kurumların statik IP kullanmalarının sebebi bunun değişmemesidir. Kullanıcı ya da kurum değiştirmediği sürece statik IP sabit kalır, değişmez. İnternet servis sağlayıcılarıdan ücret karşılığında statik IP adresi alabilmek mümkündür.
- Dinamik IP: İnternete bağlanabilen cihazların değiştirilebilir IP adresine ise dinamik IP denmektedir. İnternete her bağlandığınızda cihazınıza, DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) tarafından farklı bir IP adresi tanımlanır. İnternet bağlantınız kesildiğinde dinamik IP adresiniz kesilir ve bu adres farklı bir cihaza atanır. Hatta internet kullanımınız sırasında da dinamik IP adresiniz değiştirilebilir. Statik IP dolaşım için yeterli gelmediği zamanlarda ve yerlerde dinamik IP kullanılır. Dinamik IP, statik IP adreslerinin aksine ücretsiz olarak kullanıcılar tarafından kullanılabilmektedirler.
Hosting (Barındırma) : Burada bahsetmek istediğimiz aslında Web Hosting yani bir web sitesinde yayınlanmak istenen sayfaları, resimleri, dökümanları kullanıcılar tarafından erişebileceği bir sunucuda tutmasıdır.
Domain (Alan adı) : Web de internet sitelerine metinsel olarak erişmemizi sağlayan IP ile ilişkilendirilen ifadelerdir. Unutmamalıyız ki domain tek başına sadece metindir, IP adresine yönlendirme yapıldığı taktirde işlev gösterir. örn.Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.
Request (İstek) : İstemci tarafından Hosting'e gönderilen istektir. örn. Kullanıcının "Giriş Yap" butonuna basması ile Client tarafından Hostinge giden istek.
Response (Yanıt) : Hosting'den Client'e geri dönen yanıttır. örn. Hostingde barındırılan web sitesinin ilgili eylemi gerçekleştirip Client'e yaptığı yanıt ile kullanıcının sitedeki hesabına giriş yapması